İşletim Sistemleri Kavramları 2
İşletim Sisteminde İletişim
- İletişim, ortak hafıza veya mesaj gönderimi yoluyla sağlanır.
- Paketler işletim sistemi tarafından taşınır.
İşletim Sisteminde Hata Tespiti
- İşletim sistemleri olası hataları sürekli olarak takip eder.
- Hatalar; hafıza donanımı, CPU, I/O cihazları veya kullanıcı programlarından kaynaklanabilir.
Kaynak Paylaşım Servisleri
- Kaynak Paylaştırma: Birden fazla kullanıcı veya iş aynı anda çalıştığında, kaynaklar adil bir şekilde dağıtılır.
- Hesap Tutma: Hangi kullanıcının hangi tipte ve ne kadar sistem kaynağı kullandığını takip eder.
- Koruma ve Güvenlik: Kaynakların güvenli bir şekilde kullanılmasını sağlar.
İşletim Sistemi İşlem Arayüzü (CLI)
- Komut satırı arayüzü (CLI), komut yorumlayıcısı olarak tanımlanır.
- Doğrudan komut girişi sağlar.
- Temel olarak; kullanıcıdan bir komut alır ve çalıştırır.
- Bazı komutlar kabuğun bir parçasıyken, bazıları programların adıdır.
- Yeni bir komut eklemek kabuğun güncellenmesini gerektirmez.
Sistem Çağrıları
- Sistem çağrıları genellikle doğrudan çağrılmaz; bunun yerine üst seviye API’ler (örn. Win32, POSIX API, Java API) aracılığıyla kullanılır.
- API’ler taşınabilirlik ve basitlik için tercih edilir.
Sistem Çağrısına Parametre Gönderme
- İşletim sistemine parametre göndermenin üç temel yöntemi vardır:
- En basit yöntem, parametrelerin register’lar içinde gönderilmesidir.
- Parametreler, hafızada bir blok veya tabloda tutulup bu şekilde iletilir (Linux ve Solaris sistemlerinde kullanılır).
- Parametreler program tarafından stack’e gönderilir ve işletim sistemi tarafından buradan alınır.
Örnek: Handle File
LPVOID buffer
(tampon bellek, okunan ve yazılacak bilgilerin tutulduğu alan)DWORD bytesToRead
(tampon bellekten okunacak bilgi miktarı, byte cinsinden)LPDWORD bytesRead
(son okumada kaç byte’lık bilgi okunduğu)LPOVERLAPPED ovl
(üst üste bindirilmiş I/O kullanım durumunu belirtir)
Not: MSDOS tek bir süreçle çalışan bir yapıya sahiptir; FreeBSD ise çok işlemci desteği sunan bir yapıdır.
Katmanlı Yaklaşım
- İşletim sistemi katmanlara ayrılır.
- Her katman, alt seviyedeki diğer katmanların üzerine yerleştirilir.
- En alt katman layer 0’dır, en üst katman (layer N) ise kullanıcı arayüzüdür.
Mikroçekirdek Sistem Yapısı
- Çekirdekte taşınabilir olan her şey kullanıcı alanına taşınır.
- Modüller arası iletişim mesaj gönderme ile sağlanır.
- Mikroçekirdeğin özelliklerini genişletmek ve işletim sistemini yeni mimarilere uyarlamak daha kolaydır.
- Mikroçekirdekler daha tutarlı ve güvenli bir yapı sağlar.
Not: Çekirdek ve kullanıcı modları arasındaki iletişimde oluşan aşırı yüklenme, performans sorunlarına yol açabilir.
Kaynakça
- Operating System Concepts with Java, 8th Edition
- Ders: İşletim Sistemleri (Doç. Dr. Ali Gökhan Yavuz)
- Yıldız Teknik Üniversitesi, Bilgisayar Mühendisliği Bilgi Teknolojileri Programı